Mali festival baštine: Predstavljanje knjige “Pula – izgubljeni zavičaj“ u Gradskoj knjižnici i čitaonici

B. V.

02.10.2024.

U surad­nji s Istarskim ogran­kom Društva hrvat­skih knji­žev­ni­ka i Društva za pro­uča­va­nje proš­los­ti Carske i kra­ljev­ske Mornarice (k.u.k. Marine) “Viribus uni­tis” u čet­vr­tak, 3. lis­to­pa­da u 18 sati, u dvo­ra­ni Gradske knjiž­ni­ce i čita­oni­ce Pula bit će pred­stav­lje­na knji­ga „Pula – izgub­lje­ni zavi­čaj (Rad i život u car­skoj i kra­ljev­skoj rat­noj luci)“ čiji je autor Jaro (Jaroslav) Zeman. Knjigu će pred­sta­vi­ti dr. sc. Boris Domagoj Biletić, dr. sc. Bruno Dobrić i mr. sc. Milan Soklić.

Autor je rođen u Puli 1899., a umro u Beču 1993. Istaknuti je znans­tve­nik i sve­uči­liš­ni pro­fe­sor. Oni koji ne poz­na­ju povi­jest Pule ili je poz­na­ju samo iz his­to­ri­ograf­skih i publi­cis­tič­kih dje­la, koja su nakon Prvoga svjet­skog rata objav­lje­na u Italiji i Jugoslaviji, vje­ro­jat­no će se čudi­ti što jedan Austrijanac – uz to i uva­žen znans­tve­nik – piše o Puli kao svo­mu zavi­ča­ju s kojim je pris­no pove­zan. Naime, u spo­me­nu­tim his­to­ri­ograf­skim dje­li­ma navo­di se da su se nakon tali­jan­sko­ga voj­nog zapo­sje­da­nja Pule 5. stu­de­no­ga 1918. Austrijanci/austrijski Nijemci koji su živje­li u Puli „vra­ti­li u svo­ju domo­vi­nu“ Austriju (o čemu su sla­vo­do­bit­no izvje­šta­va­le i tadaš­nje pul­ske novi­ne na tali­jan­sko­me jeziku).

Politički i his­to­ri­ograf­ski diskurs u Italiji izme­đu dva­ju svjet­skih rato­va dugo je bio nad­zi­ran vla­da­ju­ćim poli­tič­kim nara­ti­vom – u počet­ku se pozi­vao na libe­ral­na, a od 1921. g. na fašis­tič­ka nače­la – koji je oprav­da­vao iznu­đen odla­zak, odnos­no zabra­nu povrat­ka aus­tro­nje­mač­ko­ga (daka­ko, poseb­no pri­pad­ni­ci­ma hrvat­sko­ga naro­da, koje je tek čekao nesre­tan egzo­dus izme­đu 50 i 100 tisu­ća nje­go­vih pri­pad­ni­ka autoh­to­nih u Puli i Istri, te osta­lih sla­ven­skih i dr. neta­li­jan­skih žite­lja gra­da i pokra­ji­ne) sta­nov­niš­tva iz Pule i cije­le Istre kao legi­ti­man i nužan, sto­ga su poli­tič­ke vlas­ti i his­to­ri­ogra­fi­ja koja je bila u nji­ho­voj služ­bi sma­tra­li da je to pita­nje zatvo­re­no. Jugoslavenska his­to­ri­ogra­fi­ja pri­hva­ti­la je taj nara­tiv o povrat­ku aus­tro­nje­mač­ko­ga sta­nov­niš­tva u svo­ju domo­vi­nu jer je na sli­čan način inter­pre­ti­ra­la egzo­dus pre­tež­no tali­jan­sko­ga sta­nov­niš­tva, ali ne samo njih, iz Istre i Dalmacije nakon Drugoga svjet­skog rata, s tim da se u Jugoslaviji nije pozi­va­lo na nače­lo naci­onal­nos­ti, nego na ide­olo­ška (u počet­ku sta­lji­nis­tič­ka, a od 1948. tito­is­tič­ka) načela.

Ovi memo­ri­jal­ni zapi­si nisu his­to­ri­ograf­sko dje­lo, nego su prvens­tve­no auto­ro­va osob­na sje­ća­nja na dje­tinj­stvo i momaš­tvo u rod­no­me gra­du Puli.