Rijeka 2020: predstavljena programska cjelina Lungomare Art

U boga­tom kul­tur­no umjet­nič­kom pro­gra­mu Rijeke 2020 – Europske pri­jes­tol­ni­ce kul­tu­re goto­vo je 600 kul­tur­nih pro­gra­ma – pred­sta­va, izlož­bi, kon­ce­ra­ta, umjet­nič­kih ins­ta­la­ci­ja, urba­nih inter­ven­ci­ja, kon­fe­ren­ci­ja, fil­mo­va, iga­ra i radi­oni­ca za dje­cu… Predstavljanje pro­gram­skih cje­li­na medi­ji­ma i široj jav­nos­ti tra­je tije­kom ruj­na i lis­to­pa­da, a u uto­rak, 1. lis­to­pa­da pred­stav­ljen je pro­gram cje­li­ne Lungomare Art.

U sklo­pu ovog, jed­nog od sedam pro­gram­skih pra­va­ca Europske pri­jes­tol­ni­ce kul­tu­re, 2020. pos­tav­lja se 11 traj­nih umjet­nič­kih rado­va, u Rijeci i nje­noj oko­li­ci, toč­ni­je u deset mjes­ta na podru­čju Kvarnera. Umjetnički rado­vi, ins­ta­la­ci­je i skul­p­tu­re, tiču se redom spe­ci­fič­nih pri­ča i poseb­nos­ti samih sre­di­na u koji­ma se postavljaju.

Ideja vodi­lja ovog pro­gra­ma bila je kon­cen­tri­ra­ti se na teme koje su važ­ne lokal­noj zajed­ni­ci, a koje u odre­đe­noj mje­ri pove­zu­ju i bašti­nu i sadaš­nji tre­nu­tak. Kustos pro­gra­ma Lungomare Art je reno­mi­ra­ni europ­ski kus­tos, Čeh Michal Koleček koji je oda­brao uva­že­ne europ­ske, hrvat­ske i svjet­ske umjet­ni­ke, auto­re skul­p­tu­ra i ins­ta­la­ci­ja koje nastaju.

Mala mjes­ta Kvarnera na kul­tur­noj mapi Europe

U ova­ko kon­ci­pi­ra­nom pro­gra­mu, suvre­me­na umjet­nost izla­zi iz muze­ja i susre­će se s lokal­nim zajed­ni­ca­ma, for­mi­ra­ju­ći novu kul­tur­no-umjet­nič­ko-turis­tič­ku rutu koja dono­si novu, traj­nu vri­jed­nost mjes­ti­ma koja su obu­hva­će­na ovim pro­gra­mom. Lungomare Art otkri­va pri­če koje nije mogu­će naći u uobi­ča­je­nim turis­tič­kim bro­šu­ra­ma, a kao pola­zi­šte za nji­ho­vo istra­ži­va­nje može se oda­bra­ti bilo koja loka­ci­ja. Na oba­li: na ula­zu u Brseč, na pla­ni­nar­skoj sta­zi kod Lovranske Drage, na šet­ni­ci i ispod mora u Voloskom, u ribar­ni­ci u Rijeci, na pla­ži Grčevo na riječ­kim Pećinama, na pla­ži Svežanj na Žurkovu u Kostreni i u sre­di­štu Crikvenice. Ili na oto­ci­ma: park uz pris­ta­ni­šte u Loparu na Rabu, iznad Baške na Krku i na Veloj rivi u Malom Lošinju.

Instalacije, čiji su auto­ri reno­mi­ra­ni umjet­ni­ci i umjet­ni­ce, dizaj­ne­ri i arhi­tek­ti iz Hrvatske, Europe, Japana i Čilea pod­sje­ća­ju na tra­di­ci­je i pri­če važ­ne za ova mjes­ta, a osim estet­ske vri­jed­nos­ti, ove skul­p­tu­re ima­ju i onu funk­ci­onal­nu budu­ći da neke od njih pos­ta­ju nova odmo­ri­šta, igra­li­šta, mjes­ta za raz­go­vor i učenje.

Mnogobrojne part­ne­re pro­gram­skog prav­ca Lungomare Art u ovaj je pro­jekt pri­vuk­la činje­ni­ca da će pro­gram dopri­ni­je­ti vid­lji­vos­ti i atrak­tiv­nos­ti nji­ho­vih mjes­ta i da kroz izraz umjet­ni­ka ima­ju moguć­nost ispri­ča­ti svo­je lokal­ne zanim­lji­ve pri­če, doves­ti ih u sre­di­šte paž­nje kul­tur­ne jav­nos­ti i posje­ti­te­lja, te pos­ta­ti vid­lji­vi na kul­tur­noj mapi Europe, iden­ti­fi­ci­ra­ni i zapaženi.

Hrvatska kul­tu­ra sas­tav­ni dio europ­skog kul­tur­nog nasljeđa

Trajna vri­jed­nost ovog pro­gra­ma osta­je fizič­ki pri­sut­na u skul­p­tu­ra­ma i ins­ta­la­ci­ja­ma na spo­me­nu­tim loka­ci­ja­ma, a budu­ćim posje­ti­te­lji­ma nudi zanim­lji­ve, u umjet­nič­kom izri­ča­ju do sad neis­pri­ča­ne, pri­če. Ugled i pre­poz­nat­lji­vost anga­ži­ra­nih autor­skih ime­na na europ­skoj i svjet­skoj razi­ni, nemi­nov­no će skre­ta­ti paž­nju lju­bi­te­lja umjet­nos­ti na ove loka­ci­je čime vri­jed­nost turis­tič­kih posje­ta Hrvatskoj i Kvarneru dobi­va u buduć­nos­ti novu dimenziju.

Radovi europ­skih i svjet­skih umjet­ni­ka na podru­čju Rijeke i Kvarnera te rado­vi hrvat­skih umjet­ni­ka na istom podru­čju, u istom pro­gram­skom kon­cep­tu Lungomare Art, dono­se pot­vr­du jedins­tve­nos­ti europ­ske kul­tu­re, boga­te raz­li­či­tos­ti­ma koje pove­zu­ju i spa­ja­ju gra­đa­ne Europe i svi­je­ta. Priče s Kvarnera, ispri­ča­ne umjet­nič­kim izra­zom, pos­ta­ju dio europ­skog kul­tur­nog i umjet­nič­kog nas­lje­đa, te uka­zu­ju na povi­jes­nu i suvre­me­nu pri­pad­nost Hrvatske europ­skom kul­tur­nom krugu.

Sa straž­nih stra­ni­ca škol­skih biljež­ni­ca – u kame­nu skul­p­tu­ru Brseča

Malena lokal­na zajed­ni­ca Brseča mora­la je pri­hva­ti­ti da se 2018. godi­ne nakon više od 175 godi­na rada zatvo­ri­la mjes­na osnov­na ško­la, zbog nedos­tat­ka dje­ce. Mjesto koje je bilo jed­no od ključ­nih za razvoj iden­ti­te­ta lokal­ne zajed­ni­ce te sre­di­šte druš­tve­nog živo­ta i dje­čje igre izgu­bi­lo je svoj značaj.

Danska umjet­ni­ca s aus­trij­skom adre­som Sofie Thorsen svo­jim pro­jek­tom pove­zu­je dvi­je loka­ci­je – tre­nut­no napu­šte­nu zgra­du osnov­ne ško­le i mali park smje­šten pored boćar­skog igra­li­šta na samom ula­zu u povi­jes­nu jez­gru Brseča. U tom par­ku umjet­ni­ca izra­đu­je vri­jed­nu kame­nu skul­p­tu­ru na kojoj su ispi­sa­ni aps­tra­hi­ra­ni tek­s­to­vi i obli­ci koji se odno­se na lokal­ne pri­če, svo­je­vr­s­ne repli­ke malih gra­fi­ta izrez­ba­re­nih na zido­vi­ma, kako to obič­no dje­ca čine klju­čem ili dru­gim oštrim pred­me­ti­ma, odnos­no nji­ho­ve zabi­lje­ške sa zad­njih stra­ni­ca škol­skih biljež­ni­ca, koje je umjet­ni­ca pro­naš­la u nedav­no zatvo­re­noj ško­li. Ova skul­p­tu­ra moći će pos­lu­ži­ti kao klu­pa ili stol uz koje se lokal­no sta­nov­niš­tvo svih gene­ra­ci­ja može dru­ži­ti i opu­šta­ti. Osim na edu­ka­cij­sku funk­ci­ju zgra­de osnov­ne ško­le, Sofie Thorsen će svo­jim umjet­nič­kim izra­zom tako­đer pod­sje­ti­ti na zna­me­ni­tu knji­žev­nu lič­nost Eugena Kumičića koji se rodio u Brseču 1850. godi­ne te je ondje čes­to bora­vio. Boćarsko igra­li­šte, revi­ta­li­zi­ra­ni park i novi umjet­nič­ki objekt, pos­ta­ju ovi­me novo atrak­tiv­no mjes­to za lokal­nu zajednicu.

Paviljon od maru­na i kame­na na pla­ni­nar­skoj sta­zi u Lovranskoj Dragi

Smješteno viso­ko u pla­nin­skom lan­cu Učka, malo nase­lje Lovranska Draga zbog svo­je geograf­ske pozi­ci­je nje­gu­je inten­ziv­nu pove­za­nost čovje­ka i pri­ro­de. Jedan od ključ­nih raz­lo­ga nase­lja­va­nja ovog mjes­ta ležao je u obi­lju i kva­li­te­ti pri­rod­ne izvor­ske vode. Danas Lovranskom Dragom domi­ni­ra­ju boga­te šume kes­te­na maru­na. Povijesna potre­ba za komu­ni­ka­ci­jom i trgo­vi­nom s gra­dom Lovranom, i osta­lim nase­lji­ma na oba­li, na ovom je podru­čju stvo­ri­la mre­žu raz­no­li­kih pute­va – od širo­kih kame­nih koji­ma su pro­la­zi­le tegle­će živo­ti­nje, pre­ko pla­nin­skih sta­za za ispa­šu, do suho­zid­nih mos­ti­ća koji su gra­đe­ni zbog čes­tih vode­nih bujica.

Koncept hrvat­skog umjet­ni­ka Davora Sanvincentija, bazi­ra se na ide­ji stva­ra­nja pros­to­ra koji će se uklo­pi­ti u već pos­to­je­ći oko­liš Lovranske Drage te pos­ta­ti mjes­to susre­ta i odmo­ra, kao i mjes­to uče­nja o spe­ci­fič­nos­ti­ma ovog kra­ja. Umjetnik će izgra­di­ti pavi­ljon smje­šten na pla­ni­nar­skoj sta­zi u Lovranskoj Dragi (u bli­zi­ni osta­ta­ka sta­rog mli­na), koja se pro­te­že od mor­ske oba­le do vrha pla­ni­ne Učka. Paviljon se izra­đu­je od pri­rod­nih mate­ri­ja­la – kes­te­no­va drva i kame­na – i dono­si mjes­to odmo­ra i okri­je­pe, odnos­no pri­rod­ni zak­lon koji pru­ža moguć­nost susre­ta pro­laz­ni­ka i mještana.

Skulptura pod morem i kame­na bis­ta na ula­zu u Volosko – umjet­nič­ki izraz o bioraznolikosti

Volosko je mjes­to duge i boga­te povi­jes­ti u koje­mu se susre­ću utje­ca­ji pri­ro­de i lokal­ne zajed­ni­ce. Dijalog izme­đu pri­ro­de, mora i lju­di koji žive na oba­li pos­lu­žio je kao okvir za surad­nju dvo­je umjet­ni­ka pozva­nih da sudje­lu­ju u pro­jek­tu. Nika Laginja, mla­da auto­ri­ca iz obliž­nje Opatije, usre­do­to­če­na je na stva­ra­nje pod­mor­ske umjet­nič­ke skul­p­tu­re koju čine mahov­nja­ci, školj­ka­ši, spu­žve i osta­li orga­niz­mi pos­tav­lje­ni na kame­nu kons­truk­ci­ju, a koji dje­lu­ju kao čis­ta­či mora. Ova traj­na skul­p­tu­ra, koja će ras­ti kroz godi­ne, dopri­no­si obnav­lja­nju bioraz­no­li­kos­ti na ovoj loka­ci­ji pod­mor­ja. Cilj pro­jek­ta nije ostva­ri­ti pro­mje­nu na svjet­skoj razi­ni, već je foku­si­ran na anga­žman poje­din­ca i pre­uzi­ma­nje odgo­vor­nos­ti za svi­jet u koje­mu živimo.

Jiří Kovanda, poz­na­ti češki suvre­me­ni umjet­nik koji se ina­če bavi tema­ti­kom druš­tve­ne pre­obli­ke sred­njo­europ­skih drža­va u koji­ma su nekad vla­da­li tota­li­tar­ni reži­mi, kame­nom skul­p­tu­rom odgo­va­ra na pod­mor­ski pro­jekt Nike Laginje foku­si­ra­ju­ći se na eko­lo­gi­ju i na druš­tve­ni kon­tekst. Na počet­ku šet­ni­ce uz more u Voloskom, Jiří Kovanda pos­ta­vit će svo­ju mini­ma­lis­tič­ku ins­ta­la­ci­ju, izra­đe­nu tako­đer u kame­nu, nadah­nu­tu lokal­nom pri­ro­dom i nje­zi­nom povi­ješ­ću. Radi se o svo­je­vr­s­noj bis­ti na kojoj je ispi­san tekst o bilj­noj ili živo­tinj­skoj vrsti, koja je u odre­đe­noj godi­ni (a koja će se veza­ti uz Andriju Mohorovičića, znans­tve­ni­ka svjet­skog gla­sa, rođe­nog u Voloskom) bila pri­sut­na na ovom podru­čju, a danas je izumrla.

Riječka ribar­ni­ca iznad pro­da­va­ča i kupa­ca dobi­va digi­tal­nu sli­ku i zvuk

Impresivna zgra­da Riječke ribar­ni­ce, izgra­đe­na 1916. godi­ne, uz dva okol­na pavi­ljo­na na trž­ni­ci, sim­bol je gra­da, no ponaj­pri­je je mjes­to sva­kod­ne­vi­ce na koje­mu se ispre­pli­ću osob­ne pri­če lju­di koji su sto­lje­ći­ma pove­za­ni s morem.

Češki vizu­al­ni umjet­nik Pavel Mrkus usmje­ra­va svoj inte­res pod­no viso­kog svo­da riječ­ke ribar­ni­ce na neko­ri­šte­ne unu­tar­nje bal­ko­ne zgra­de gdje u četi­ri okru­gla otvo­ra pos­tav­lja ins­ta­la­ci­ju koja se sas­to­ji od pro­ji­ci­ra­ne digi­tal­ne sli­ke i zvuč­ne kom­po­zi­ci­je. Na ovaj način obli­ku­je aps­trak­t­nu pri­ču koja se ‘pre­li­je­va’ iznad gla­va pro­da­va­či­ca i kupa­ca poput valo­va neda­le­kog mora. Čuju se gla­so­vi riba­ra pri­li­kom lova ribe, a onda kas­ni­je i gla­so­vi pro­da­va­či­ca na ribar­ni­ci i izvi­ki­va­nja ponu­de, ras­pra­va na samoj trž­ni­ci oko naj­bo­ljih izbo­ra ribe te susjed­ski poz­dra­vi i pri­če. Mrkus vizu­al­nim dije­lom svo­je ins­ta­la­ci­je obo­ga­ću­je sadaš­nji izgled ribar­ni­ce i ople­me­nju­je svje­že ulo­ve i uobi­ča­je­nu kupo­vi­nu svje­že ribe i mor­skih plo­do­va, svi­ma koji ovdje podig­nu pogled.

Autorova inter­ven­ci­ja u riječ­ku sva­kod­ne­vi­cu, u kojoj se gra­đa­ni Rijeke uz pro­da­ju i kupo­vi­nu ribe, sas­ta­ju i među­sob­no komu­ni­ci­ra­ju, nudi doživ­ljaj pro­ma­tra­nja ovog pros­to­ra iz nove obo­ga­će­ne perspektive.

Baltazar sti­že na Pajol

Balthazargadsko kupa­li­šte na riječ­koj pla­ži Grčevo na Pećinama (tzv. Šestici ili Pajolu) nas­ta­je u surad­nji pro­gram­skih pra­va­ca Lungomare Art i Dječja kuća, Rijeke 2020 – Europske pri­jes­tol­ni­ce kulture.

Riječke se vizu­re zasi­gur­no ne ukla­pa­ju u uobi­ča­je­nu sli­ku turis­tič­kih lje­to­va­li­šta jer su se s naglim ras­tom gra­da u dru­goj polo­vi­ci 19. i prvoj polo­vi­ci 20. sto­lje­ća, luč­ki i tvor­nič­ki kom­plek­si mije­ša­li s arhi­tek­tu­rom stam­be­nih nase­lja i pros­to­ri­ma nami­je­nje­ni­ma odmo­ru i zaba­vi. Tako su na naj­ma­nje oče­ki­va­nim loka­ci­ja­ma nica­le male pla­že, koje su naj­vi­še koris­ti­li gra­đa­ni. Slična je tome i pla­ža Grčevo, poz­na­ti­ja kao Šestica ili Pajol, smje­šte­nu na Pećinama, na juž­nom rubu gra­da u nepo­sred­noj bli­zi­ni Brodogradilišta Viktor Lenac.

Ova je loka­ci­ja oda­bra­na za pro­jekt koji je foku­si­ran surad­nju, a u koji je pozva­na  Akademija pri­mi­je­nje­nih umjet­nos­ti Sveučilišta u Rijeci (APURI). Za potre­be pro­jek­ta APURI otva­ra pose­ban dvo­se­mes­tral­ni kole­gij u ak. god. 2019./2020. pod nazi­vom “Prostorne prak­se 1 i 2” kroz koji će stu­den­ti reali­zi­ra­ti ovaj spe­ci­fič­ni pro­jek­t­ni zada­tak, pod vod­stvom iskus­nog umjet­ni­ka i pro­fe­so­ra Igora Eškinje.

Glavna tema pro­jek­ta je junak popu­lar­ne ani­mi­ra­ne seri­je Profesor Balthazar, a Rijeka je pos­lu­ži­la kao pred­lo­žak za grad u koje­mu se odvi­ja­ju Balthazarove dogo­dov­šti­ne. Jednako kao što je junak ove seri­je mudro nas­to­jao pobolj­ša­ti život svo­jih pri­ja­te­lja te rije­ši­ti manje i veće pro­ble­me u zajed­ni­ci pomo­ću čarob­nog stro­ja koji je sam izu­mio, tako će i stu­den­ti koji poha­đa­ju nave­de­ni dvo­se­mes­tral­ni kole­gij pri­do­ni­je­ti razvo­ju ovog Riječanima i gos­ti­ma omi­lje­nog mjesta.

Njihove su ide­je usmje­re­ne na osmiš­lja­va­nje i ostva­re­nje umjet­nič­kog dje­la koje pos­ta­je sas­tav­ni dio pla­že Grčevo (na kop­nu), uz pobolj­ša­nje nje­zi­ne funk­ci­onal­ne kva­li­te­te te se daje jav­nos­ti na slo­bod­no korištenje.

Uvala Svežanj u Kostreni dobi­va poseb­no dizaj­ni­ra­nu opre­mu za plažu

Općina Kostrena uok­vi­re­na je uva­lom Martinšćica i Bakarskim zalje­vom te pre­kras­nim pla­ža­ma skri­ve­nim duž razve­de­ne oba­le i omi­lje­no je mjes­to za odmor i rekre­aci­ju svim gene­ra­ci­ja­ma. Na ovoj će loka­ci­ji pre­li­je­pa pla­ža Svežanj biti pod­vrg­nu­ta umjet­nič­koj inter­ven­ci­ji. Činjenica da uva­la nije pre­plav­lje­na turis­ti­ma, već pru­ža uto­či­šte lokal­nom sta­nov­niš­tvu, rad­ni­ci­ma, stu­den­ti­ma i umi­rov­lje­ni­ci­ma obve­zu­je dizaj­ne­re, umjet­nič­ki kolek­tiv Numen/For Use – koji uklju­ču­je nje­mač­ke, aus­trij­ske i hrvat­ske umjet­ni­ke – na poseb­no paž­ljiv pris­tup teme­ljen na detalj­noj ana­li­zi i uva­ža­va­nju potre­ba koris­ni­ka plaže.

Numen/For Use dizaj­ni­ra­ju neko­li­ko pred­me­ta urba­ne opre­me za pla­žu, npr. klu­pi­cu, toranj za spa­si­oca i slič­no i pos­tav­lja­ju ih na samu pla­žu. Osim izrav­nog inter­ve­ni­ra­nja u oko­liš pla­že Svežanj, što pove­ća­va broj nači­na na koji posje­ti­te­lji mogu koris­ti­ti ovaj pros­tor, pro­jekt je usre­do­to­čen i na funk­ci­onal­nu važ­nost zajed­nič­kog jav­nog pros­to­ra. Autorska pra­va novo­di­zaj­ni­ra­nih pred­me­ta urba­ne opre­me za pla­žu osta­ju Općini Kostrena koja ih s obzi­rom na svo­je moguć­nos­ti može umno­ža­va­ti i pos­tav­lja­ti na dru­ge kos­tren­ske pla­že tije­kom slje­de­ćih godina.

Gostoprimstvo Crikvenice u umjet­nič­kom radu slo­vač­kih autora

Koncept umjet­ni­ce Ilone Németh i arhi­tek­ta Mariána Ravasza iz Slovačke jest reali­zi­ra­ti umjet­nič­ki pro­jekt u par­ku ispred hote­la Miramare posve­ćen povi­jes­ti Crikvenice 20. sto­lje­ća. Kontekst nji­ho­vog pro­jek­ta obu­hva­ća tri aspek­ta – gos­to­prim­s­tvo Crikvenice, sje­ća­nje na žene koje su sudje­lo­va­le u doma­ćoj pro­izvod­nji i raz­mi­je­ni soli te hom­ma­ge već pos­to­je­ćem spo­me­ni­ku Vladimiru Nazoru.

Povijesno gle­da­no, ovaj je grad pove­zan s pru­ža­njem gos­to­prim­s­tva turis­ti­ma, što je na vrlo vid­ljiv način utje­ca­lo na kra­jo­lik gra­da. Štoviše, Crikvenica je pove­za­na s gos­to­prim­s­tvom i pri­hva­ća­njem lju­di koji­ma je bila potreb­na odre­đe­na zdrav­s­tve­na nje­ga ili odmor te s gos­to­prim­s­tvom u pri­hva­ća­nju izbje­gli­ca i ise­lje­ni­ka u raz­li­či­tim raz­dob­lji­ma 20. stoljeća.

Osim gos­to­prim­s­tva, slo­vač­ki auto­ri žele oda­ti počast i spe­ci­fič­noj situ­aci­ji pove­za­noj s Drugim svjet­skim ratom u Crikvenici. U to vri­je­me, žene su zami­je­ni­le muškar­ce koji su odla­zi­li na voj­ne fron­te pa su pri­bav­lja­le sred­stva za život pro­izvod­njom soli iz mor­ske vode i nje­zi­nom zamje­nom za hra­nu i dru­ge pro­izvo­de. Sjećanje na te aktiv­nos­ti još uvi­jek se pre­no­si samo usme­nim svjedočanstvima.

Rad auto­ra ujed­no pred­stav­lja i hom­ma­ge već pos­to­je­ćem spo­me­ni­ku posve­će­nom Vladimiru Nazoru, hrvat­skom pjes­ni­ku, roma­no­pis­cu i poli­ti­ča­ru. Spomenik iz 1973. godi­ne auto­ra Zdenka Kolacija, aps­trak­t­na je skul­p­tu­ra u obli­ku cvi­je­ta i pri­mjer danas među­na­rod­no popu­lar­nog jugos­la­ven­skog monu­men­tal­nog sti­la koji je spa­jao povi­jes­ni kon­tekst i moder­nis­tič­ki umjet­nič­ki koncept.

Novo umjet­nič­ko dje­lo koje će nas­ta­ti u jav­nom pros­to­ru pove­zu­je se s karak­te­rom Crikvenice kao gra­da otvo­re­nog doš­lja­ci­ma, oni­ma koji dola­ze na odmor ili oni­ma koji tra­že uto­či­šte. Umjetnička skul­p­tu­ra koja ovom pri­go­dom nas­ta­je, temu gos­to­lju­bi­vos­ti sim­bo­li­zi­ra u obli­ku beton­skog sto­la kao mjes­ta susre­ta na koje­mu se širi komu­ni­ka­ci­ja i dije­le raz­miš­lja­nja. Stol pos­ta­je mjes­to pri­vat­nih ras­pra­va i sas­ta­na­ka, odmo­ra, dije­lje­nja lokal­nih pri­ča s turis­ti­ma i spo­men-obi­ljež­ja lokal­nom stanovništvu.

Japanska umjet­ni­ca oživ­lja­va tra­jek­t­nu luku na Rabu skul­p­tu­rom od kame­na i pijeska

Lopar je nase­lje koje je tek nedav­no, 2006. godi­ne, dobi­lo sta­tus opći­ne. Na ovo nase­lje i nje­go­vu sva­kod­ne­vi­cu znat­no utje­če pri­ro­da i turis­tič­ka indus­tri­ja, obzi­rom da je riječ o popu­lar­nom turis­tič­kom odre­di­štu, pogo­to­vo među obi­te­lji­ma s djecom.

Istaknuta japan­ska umjet­ni­ca Harumi Yukutake odlu­či­la je inter­ve­ni­ra­ti u par­ku Kapić, koji se pak nala­zi u bli­zi­ni tra­jek­t­ne luke, ins­pi­ri­ra­ju­ći se lokal­nim mate­ri­ja­li­ma, poseb­no kame­nom i pije­skom, koji se pre­ma usme­noj pre­da­ji u proš­los­ti pre­vo­zio u Veneciju i koris­tio za pro­izvod­nju stak­la. Rezultat ovog umjet­nič­kog pris­tu­pa iznje­drit će skul­p­tu­ru koja pos­ta­je sas­tav­ni dio par­ka. Umjetnica svo­jim radom alu­di­ra na spe­ci­fič­nu kva­li­te­tu lokal­ne pri­ro­de i pej­za­ža, kao i na druš­tve­ni i gos­po­dar­ski razvoj vezan uz turis­tič­ku indus­tri­ju Lopara. Usredotočuje se na stva­ra­nje arhi­tek­ton­ske struk­tu­re koja će podr­ža­ti iden­ti­tet mjes­ta i nje­go­vu kul­tur­nu privlačnost.

Kameni mrga­ri iznad Baške u inter­pre­ta­ci­ji čile­an­skih umjetnika

Prirodu i život na viso­kim i zaob­lje­nim hrp­ti­ma brda iznad Baške sto­lje­ći­ma su obli­ko­va­li vje­tar i sun­ce. Ne bi li barem donek­le ukro­ti­li ovo div­lje okru­že­nje, lju­di su izgra­di­li sofis­ti­ci­ran sus­tav naiz­gled besko­nač­nih kame­nih zido­va i ogra­da koji su ogra­ni­ča­va­li kre­ta­nje sta­da ova­ca te šti­ti­li uzgo­je­ne bilj­ke od teških vre­men­skih uvje­ta. Odmah iznad čarob­ne baš­ćan­ske Vele pla­že nala­zi se mjes­to ime­na Ljubimer odak­le se pru­ža veli­čans­tven pogled, a u kojem se nala­ze te karak­te­ris­tič­ne kame­ne struk­tu­re – mrga­ri, ogrom­ni suho­zid­ni cvje­to­vi koji se u Hrvatskoj mogu naći samo na jugu oto­ka Krka i susjed­nom oto­ku Prviću te na samo još dva mjes­ta u svi­je­tu: Islandu i Walesu.

Jedan od među­na­rod­no priz­na­ti­jih živu­ćih arhi­te­ka­ta, čile­an­ski arhi­tekt hrvat­skog podri­je­tla, Smiljan Radić i nje­go­va part­ne­ri­ca Marcela Correa, čile­an­ska kipa­ri­ca, odlu­či­li su osmis­li­ti uni­kat­no umjet­nič­ko dje­lo, poput obje­ka­ta iz nekog dru­gog svi­je­ta, za ovo kariz­ma­tič­no mjes­to. Prostor na vrhu Baške koji je već sad atrak­ti­van i poz­nat turis­ti­ma kroz pla­ni­nar­ske sta­ze, dodat­no se ople­me­nju­je ovom ins­ta­la­ci­jom koja nagla­ša­va mrga­re, ujed­no poštu­ju­ći nji­ho­ve vri­jed­nos­ti i struk­tu­ru, ne domi­ni­ra­ju­ći nad nji­ma obli­ko­va­njem ili materijalima.

Fascinacija bri­tan­skog umjet­ni­ka spo­jem bro­do­grad­nje i turiz­ma u Malom Lošinju

Grad Mali Lošinj mjes­to je gdje se može pro­ma­tra­ti utje­caj turiz­ma na gra­do­ve Kvarnera, ali i nji­ho­va tra­di­ci­ja pove­za­na s bro­do­grad­njom. Nekoliko meta­ra uda­lje­no od sre­di­šta gra­da, smje­šte­no je aktiv­no bro­do­gra­di­li­šte. Umjetnički rad koji ondje nas­ta­je prvens­tve­no je usmje­ren na među­sob­nu pove­za­nost dva­ju naiz­gled opreč­nih svje­to­va – turiz­ma i indus­trij­ske pro­izvod­nje. Radi se o suži­vo­tu indus­trij­ske povi­jes­ti pove­za­ne s bro­do­grad­njom, jed­nom od bit­nih gos­po­dar­skih dje­lat­nos­ti za sta­nov­ni­ke oto­ka te tra­di­ci­jom turiz­ma koja se razvi­ja već više od 150 godina.

Pozornost među­na­rod­no priz­na­tog umjet­ni­ka, Britanca Liama Gillicka usmje­re­na je na sam poče­tak rive u Malom Lošinju, neda­le­ko od bro­do­gra­di­li­šta. Njegovo umjet­nič­ko dje­lo impre­siv­ne struk­tu­re ocr­ta­va pita­nja veza­na uz pri­vid­nu raz­li­či­tost indus­trij­skog i turis­tič­kog karak­te­ra ovog gra­da. Autorska ins­ta­la­ci­ja, koris­te­ći kva­li­tet­ne indus­trij­ske mate­ri­ja­le, upu­ću­je na razvoj moder­ne te iznad sve­ga pos­t­mo­der­ne umjet­nos­ti, nado­pu­nju­je atmo­sfe­ru mjes­ta i nje­go­vu otvo­re­nost pre­ma povi­jes­ti lokal­ne zajed­ni­ce i nje­nog kul­tur­nog razvoja.

Novi rad Liama Gillicka, svo­je­vr­s­ne klu­pi­ce s ucr­ta­nim uni­ver­zal­nim mate­ma­tič­kim for­mu­la­ma, u jav­nom pros­to­ru Malog Lošinja, smje­šta se u nepo­sred­noj bli­zi­ni Muzeja Apoksiomena i usi­dre­nog bro­da Loger Nerezinac.

Umjetnički rado­vi koji čine pro­gram­sku cje­li­nu Lungomare Art pos­tav­lja­ju se na spo­me­nu­tim loka­ci­ja­ma od trav­nja do ruj­na 2020. u okvi­ru pro­gra­ma Europske pri­jes­tol­ni­ce kulture.

Sastavni dio pro­gram­se cje­li­ne Lungomare Art je i pro­jekt Autorske bure, zbir­ka pri­ča ins­pi­ri­ra­nih tako­đer malim mjes­ti­ma diljem Kvarnera, koja će biti pred­stav­lje­na 12. ruj­na 2019. u pros­to­ru riječ­ke ribar­ni­ce, kao dio pro­gra­ma zagri­ja­va­nja za 2020.

Izvor

• EPK Rijeka 2020.
• Lungomare Art