Arhitektura koja liječi – iz prostora kolektivne bolesti u mjesta zajedničkog izlječenja

• U okvi­ru pane­urop­ske plat­for­me LINA (Learning, Interacting and Networking in Architecture) u Puli će se od 27. do 29. trav­nja odr­ža­ti pro­gram „From Care to Cure and Back“ koji obu­hva­ća pred­stav­lja­nje publi­ka­ci­ja, arhi­tek­ton­ske pri­če u hodu, per­for­ma­tiv­na izla­ga­nja, te film­ske pro­jek­ci­je i raz­go­vo­re s umjet­ni­ci­ma. Udružujući niz lokal­nih i među­na­rod­nih arhitekata/ica, umjetnika/ca i inter­dis­ci­pli­nar­nih udru­že­nja s podru­čja pros­tor­nih i urba­nih prak­si, kroz ovaj pro­gram kri­tič­ki se istra­žu­je arhi­tek­ton­ska bašti­na, suži­vot proš­lih, sadaš­njih i budu­ćih zajed­ni­ca u odno­su na napu­šte­nu arhi­tek­tu­ru, te poti­če tran­sfor­ma­ci­ja mate­ri­jal­nog i nema­te­ri­jal­nog okru­že­nja iz “pros­to­ra kolek­tiv­ne boles­ti” u “mjes­ta zajed­nič­kog izlje­če­nja”. Studija slu­ča­ja je objekt Dječjeg lje­či­li­šta u Krvavici, remek-dje­lo zago­net­nog arhi­tek­ta Rikarda Marasovića iz 1965. godi­ne, osnov­ni istra­ži­vač­ki medij je film, a meto­da rad u zajednici.

Predstavljanje publi­ka­ci­ja, i edi­ci­ja koji­ma je Društvo arhi­te­ka­ta Istre izda­vač, odr­žat će se prvu večer pro­gra­ma u pros­to­ri­ma Galerije DAI-SAI, Smareglina 1, Pula. Emil Jurcan govo­rit će o zad­njem izda­nju edi­ci­je Dobrolet ‘O par­ti­ci­pa­tiv­noj arhi­tek­tu­ri’ tali­jan­skog auto­ra Giancarla De Carla. Nasuprot ide­ji arhi­tek­tu­re kao pro­duk­ta indi­vi­du­al­nog kre­ativ­nog akta, za arhi­tek­ta De Carla arhi­tek­tu­ra je “pro­ces” koji se bazi­ra na par­ti­ci­pa­ci­ji, arhi­tek­tu­ra pos­ta­je “real­na uto­pi­ja”, kons­tru­ira­ju­ća plat­for­ma zajed­ni­ce. Ana Dana Beroš, koja pot­pi­su­je i kon­cep­ci­ju čita­vog pro­gra­ma, pred­sta­vit će edi­ci­ju ‘Publishing Acts’ i niz eks­pe­ri­men­tal­nih radi­oni­ca koje su se dogo­di­le u Puli (2017.), Šibeniku (2018.) i Rijeci (2019. i 2020.), a koje raz­ma­tra­ju izda­vaš­tvo kao kri­tič­ku pros­tor­nu prak­su, izvan okvi­ra pro­izvod­nje domi­nant­nog zna­nja o gra­do­vi­ma. Na kra­ju veče­ri, Mika Savela izlo­žit će kon­cep­tu­al­no puto­va­nje Jadranskom magis­tra­lom u obli­ku fan­zi­na ‘S’lim Adria’, govo­re­ći o susre­ti­ma s broj­nim anga­ži­ra­nim poje­din­ci­ma i sku­pi­na­ma čiji se rad nala­zi u sre­di­štu kri­tič­kih kul­tur­nih i fizič­kih uvje­ta koje stva­ra mono­eko­no­mi­ja masov­nog turizma.

Arhitektonske pri­če u hodu, počet će u petak uju­tro, 28. 4., u Carrarinoj uli­ci 2, ispred ula­za u Malo rim­sko kaza­li­šte. Autor impo­zant­ne rekons­truk­ci­je antič­ko­ga kaza­li­šta je Emil Jurcan, koji će i vodi­ti publi­ku, objas­nit će slo­že­ni pro­ces stva­ra­nja auto­nom­ne i suvre­me­ne arhi­tek­tu­re na zate­če­nom sta­nju arhe­olo­ških frag­me­na­ta antič­kih, sred­njo­vje­kov­nih i kas­ni­jih raz­dob­lja povi­jes­ti. Projekt rekons­truk­ci­je Malog rim­skog kaza­li­šta dobit­nik je poseb­nog priz­na­nja Nagrade Piranesi, te je jedan od nomi­ni­ra­nih rado­va za ovo­go­diš­nju Nagradu Bernardo Bernardi koju dodje­lju­je Udruženje hrvat­skih arhi­te­ka­ta. Breda Bizjak, pred­sjed­ni­ca DAI-SAI, auto­ri­ca revi­ta­li­za­ci­je aus­tro-ugar­skog pod­zem­nog sus­ta­va, koji se ras­pros­ti­re ispod sedam grad­skih bre­žu­lja­ka i izvan peri­me­tra gra­da, a koji su dugo vre­me­na bili zatvo­re­ni za jav­nost i pos­tup­no bri­sa­ni iz memo­ri­je gra­đa­na, pro­vest će publi­ku tune­li­ma ispod bre­žulj­ka Kaštel. Nekad zapu­šte­ni sus­tav pod­zem­nih sklo­ni­šta, danas pos­ta­je druk­či­ji ulič­ni pros­tor, pje­šač­ki metro gra­da, koji se pove­zu­je s par­te­rom, jav­ni pros­to­rom ispred mle­tač­ke tvr­đa­ve u kojoj je smje­šten Povijesni i pomor­ski muzej Istre.

Performativna izla­ga­nja, u popod­nev­nom nas­tav­ku pro­gra­ma u Galeriji DAI-SAI, u Smareglinoj 1, zapo­čet će čla­ni­ce udru­že­nja mART iz Makarske, Tina Divić i Dijana Jelić Škorlić, pre­zen­ta­ci­jom pro­jek­ta “Liječenje lje­či­li­šta”, čiji je cilj bio u post-pan­de­mij­sko vri­je­me potak­nu­ti pro­miš­lja­nje odno­sa boles­ti i pros­tor­nih mani­fes­ta­ci­ja te prak­sa lije­če­nja, na pri­mje­ru odno­sa pre­ma devas­ti­ra­noj moder­nis­tič­koj arhi­tek­tu­ri Dječjeg lje­či­li­šta u Krvavici. Boštjan Bugarič, ured­nik open sour­ce web por­ta­la Architectuul iz Berlina, u per­for­ma­tiv­nom izla­ga­nju “Priroda kao subjekt”, govo­rit će o novim para­dig­ma­ma post-antro­po­ce­nog svi­je­ta na pri­mje­ru Omladinskog lje­či­li­šta i odma­ra­li­šta Debeli Rtič u Sloveniji. Mika Savela, suos­ni­vač plat­for­me Selim Projects iz Helsinkija, izlo­žit će stu­di­ju slu­ča­ja Sanatorija za pluć­ne boles­ni­ke u Paimiju reno­mi­ra­nog fin­skog arhi­tek­ta Alvara Aalta, kroz iko­nič­ku kano­ni­za­ci­ju moder­nis­tič­ke arhi­tek­tu­re, tržiš­nu ras­pro­da­ju objek­ta te mogu­ću reima­gi­na­ci­ju kao kul­tur­ne ins­ti­tu­ci­je, pod nas­lo­vom “Duhovi sana­to­ri­ja, eks­pe­ri­men­ti u stva­ra­nju (male) arhiv­ske dra­me”. Alessio Rosati, vodi­telj ins­ti­tu­cij­skih pro­je­ka­ta u muze­ju MAXXI u Rimu, izlo­žit će pri­mjer Instituta za odgoj Marchiondi Spagliardi u Milanu, tali­jan­skog arhi­tek­ta Vittoriana Viganòa, pod nas­lo­vom “Dječaci ne bje­že”. Institut, nami­je­njen edu­ka­ci­ji delik­ve­na­ta, kroz svo­ju je povi­jest bio napu­šten, skvo­ti­ran, ispraž­njen, zašti­ćen kao kul­tur­no dobro, te subjekt mno­gih ambi­ci­oz­nih, no bez­us­pješ­nih pro­je­ka­ta. Mogućnost obno­ve Instituta pos­tav­lja para­dig­mat­ska pita­nja koja se tiču i mno­gih dru­gih moder­nis­tič­kih zgra­da na svi­je­tu. Tamara Bjažić Klarin, povjes­ni­čar­ka arhi­tek­tu­re s Instituta za povi­jest umjet­nos­ti u Zagrebu (IPU), u izla­ga­nju “Paralelni kolo­si­je­ci arhi­tek­ta Rikarda Rika Marasovića – ski­ca za biogra­fi­ju i dalj­nje istra­ži­va­nje” govo­rit će o ogled­nom pri­mje­ru arhi­tek­ta “novog kova” – sli­ka­ru, pro­jek­tan­tu, publi­cis­tu, urba­nis­tu, edu­ka­to­ru, kon­zer­va­to­ru, ali i druš­tve­no-poli­tič­ki anga­ži­ra­nom struč­nja­ku, koji je poput Dječjeg lje­či­li­šta u Krvavici, isklju­čen je iz dosa­daš­njih naci­onal­nih pre­gle­da povi­jes­ti hrvat­ske arhi­tek­tu­re 20. sto­lje­ća. Sonja Leboš, kul­tur­na antro­po­lo­gi­nja iz Udruge za inter­dis­ci­pli­nar­na i inter­kul­tu­ral­na istra­ži­va­nja (UIII), pos­ta­vit će pita­nje kakav je odnos među lju­di­ma omo­gu­ćio izgra­đe­ni oko­liš u Krvavici u per­for­ma­tiv­nom izla­ga­nju nas­lo­va “Humana i poli­tič­ka eko­lo­gi­ja mjes­ta: Krvavica – arhi­tek­tu­ra koja lije­či”. Primjenom tran­sdis­ci­pli­nar­nih ana­li­tič­kih ala­ta na fil­mu koji je nas­tao u Igalu u obliž­njoj Crnoj Gori, gdje su dje­ca lije­če­na od rahi­ti­sa, izla­ga­či­ca će poku­ša­ti dati obris mogu­će buduć­nos­ti Krvavice.

Filmske pro­jek­ci­je o Dječjem lje­či­li­štu u Krvavici i raz­go­vo­re s umjet­ni­ci­ma, čile­an­skim reda­te­ljem Joaquínom Mora i slo­ven­skom doku­men­tar­nom reda­te­lji­com Rebekom Bratož Gornik, vodit će Ana Dana Beroš, izvr­š­na pro­du­cen­ti­ca fil­mo­va ispred DAI-SAI i plat­fo­me LINA, rađe­nih uz teren­sku sni­ma­telj­sku podr­šku Matije Kralja Štefančića.  Film “The Sound That Remains” auto­ra Joaquína More foku­si­ra se na iskus­tvo nase­lja­va­nja napu­šte­ne zgra­de zvu­kom i per­for­man­som. Težnja fil­ma nije tek doku­men­ti­ra­ti zgra­du neka­daš­njeg Dječjeg lje­či­li­šta u sadaš­njos­ti, nego nas­lo­ni­ti se na kolek­tiv­nu memo­ri­ju kako bi se izgra­dio zvuč­ni iden­ti­tet mjes­ta, što je dije­lom reali­zi­ra­no i kore­ogra­fi­jom čla­ni­ca fol­k­lor­nog zbo­ra Tempet iz Makarske. Video raz­go­vor s umjet­ni­kom o nas­tan­ku fil­ma može se pogle­da­ti ovdje.

Rebeka Bratož Gornik, u doku-fik­tiv­nom fil­mu “Timecapsule”, bavi se enig­mat­skom per­so­nom arhi­tek­ta Rikarda Marasovića, u kojem nara­ci­ja nas­ta­je iz suvre­me­nih inter­v­jua s arhi­tek­ti­ma istra­ži­va­či­ma, lokal­nim povjes­ni­ča­rem i krva­vi­škom zajed­ni­com, a nje­gov lik tuma­či istak­nu­ti lokal­ni glu­mac – ama­ter. Naracija pro­pi­tu­je pozi­ci­ju auto­ri­te­ta arhi­tek­ta kroz proš­lost, sadaš­njost i mogu­ću buduć­nost Dječjeg lje­či­li­šta u Krvavici, kao zajed­ni­ce veza­ne uz tu arhi­tek­tu­ru. Video raz­go­vor s umjet­ni­com o nas­tan­ku fil­ma može se pogle­da­ti ovdje.

Zajedničke reflek­si­je From care to cure and back, odr­žat će se u subo­tu 29.4., u Galeriji DAI-SAI, i pri­vre­me­no poku­ša­ti zaokru­ži­ti prvu eta­pu tro­go­diš­njeg pro­gra­ma koji se bavi tran­sfor­ma­ci­jom arhi­tek­tu­re iz pros­to­ra kolek­tiv­ne boles­ti u mjes­ta zajed­nič­kog izlje­če­nja, uz pozva­ne izlagač/ice, film­ske autor/ice i zain­te­re­si­ra­nu jav­nost, te mode­ra­ci­ju kus­to­si­ce pro­gra­ma Ane Dane Beroš.

Program će se odr­ža­va­ti na engle­skom, dje­lo­mič­no i hrvat­skom jeziku.

Izvor

• DAI-SAI
• LINA (Learning Interacting and Networking in Architecture)